ፍርድ ቤት በህጋዊ መንገድ በተወሰደ መሬት ላይ መዋዕለ ንዋያቸውን በማፍረስ ላይ መሆናቸውን በመግለጽ ከፍተኛ ኢንቨስትመንት እየተጋፈጠ ነው።

በተለያዩ አከራካሪ መሬት ላይ ያሉ ባለሀብቶች ያፈሰሱበት መሬት በህገ ወጥ መንገድ የተወሰደባቸውን የፍርድ ቤት ውሳኔ ተከትሎ የህይወት ዘመን ኢንቨስትመንታቸውን ሊያጡ አፋፍ ላይ ናቸው።

ከቤተሰቦቹ መካከል ባለ 10 ሄክታር መሬት ላይ በንጋታ ላይ ኢንቨስት ያደረጉ እና የፓላቲያል ቤቶችን የገነቡ ይገኙበታል።

በጁላይ 2023 የኢንቭironment and Lands ፍርድ ቤት ባለ አስር ​​ሄክታር መሬት የተያዙ ቤተሰቦች በሶስት ወር ጊዜ ውስጥ እንዲለቁ አዟል። ፍርድ ቤቱ በመቀጠል 11ዱ ቤተሰቦች በህገ ወጥ መንገድ ከአንዲት መበለት ተይዘው በእርሻ ተከፋፍለው መሬት እንዲገዙ ተይዞባቸዋል ብሏል።

ዳኛው ምዋንጊ ንጆሮጌ ቤተሰቦቹ የተታለሉት ቦታውን የሸጣቸው ሰው ምንም የሚሸጥላቸው ነገር ስለሌላቸው እና በእሱ እና በተባባሪዎቹ ላይ በተፈጠረው ጥፋት ተገቢውን መፍትሄ መፈለግ አለባቸው ብለዋል።

ከዚያም ዳኛው ከመሬቱ እንዲባረሩ አዘዘ. ችግራቸው የተጀመረው በዲሴምበር 2013 ነው፣ ሰሊና ሰሊም ባለ 10 ሄክታር መሬቷን ተነጥቃለች ብላ ክስ ስታቀርብ። የተናገረችው መሬት የሟች ባሏ (Kimutai arap Selim) ርስት አካል ነው።

በጉዳዩ ላይ ሶፎንያስ ኩርጋትን፣ አለን ኦጉታን፣ ፒየስ ኦኬሎ ኦዴሮን፣ ሳራ ማሶሎን፣ አንድሪውን፣ ሄዝሮን ማክ ኦቡያን፣ ሳሙኤል ኦሴን፣ ሕዝቅኤልን ቼቦይን፣ ሪቻርድ ኮስኪን፣ እና ኪናሮ ንዱቢ ቲ/ኤ ኤኬጎሮ የጽህፈት መሳሪያ አቅርቦቶችን እና ሌሎችንም ከሰሰች።

በጉዳዩ መሃል የነበረው ኪናሮ መሬቱን ከሴሊም ሟች ባል ተቀብሎ ለሶስተኛ ወገኖች እንደሸጠ ተናግሯል። ሰሊም በጠበቃ ኪፕኮይች ንጌቲች በኩል የይገባኛል ጥያቄውን ውድቅ አደረገ።

ኪናሮ በሰጠው ምላሽ በክሱ ውስጥ የተጠቀሱትን ሁሉንም ግለሰቦች እንደሚያውቅ ገልጿል። መሬቱን መጣሱን ካደ እና የሰሊም ባል እንደሸጠላት ተናግሯል።

ኪሙታይ ሙሉውን 83 ኤከር ለመሸጥ ፈለገ

የመጀመሪያ እቅዱ ሁለት ሄክታር በ Sh700,000 አንድ ሄክታር መግዛት ነበር ነገር ግን ኪሙታይ ሙሉውን 83 ሄክታር ለመሸጥ ፈልጎ ነበር ብሏል። ለሁለት ሄክታር መሬት መክፈሉን ተናግሯል፣ከዚያ ኪሙታይ ለመከፋፈል እና ገዥዎችን ለማግኘት ሌላ አስር ሄክታር ሰጠው። በዛን ጊዜ ነበር መሬቱን በእርሻ ከፋፍሎ ሸጦ ለገዥዎች ያስተላለፈው።

ኪናሮ, መስቀለኛ ጥያቄ ሲቀርብለት, ለአሥር ሄክታር መሬት ምንም ስምምነት አልነበረውም.

ፍርድ ቤት ቀርቦ ከመሰከሩት መካከል ማሶሎ ትገኝበታለች፤ መሬቱን የሸጠኝን ሰው ግን አላጣራም ነበር ያለችው።

ጠበቃ ኪፕኮይክ ለፍርድ ቤቱ እንደተናገሩት ተከሳሾቹ የክስ ንብረቱን ቢያዘጋጁም በሽያጭ ስምምነት እና ፈቃድ እጦት ድንበር አላፊዎች ናቸው።

ዳኛው በጉዳዩ ላይ የቀረቡትን አቤቱታዎች እና ማስረጃዎች ከተመለከቱ በኋላ ሟች ከኪናሮ ጋር በኤልአር ኤን ጆሮ/ንጋታ ብሎክ 2/2733 ሽያጭ ላይ ምንም አይነት ስምምነት ማድረጉን የሚያሳይ ምንም ማስረጃ የለም ብለዋል።

ዳኛ Njoroge በሟቹ እና በኪናሮ መካከል ምንም አይነት የሽያጭ ስምምነት እንደሌለ ግልጽ ነው. ኪናሮ የሱሱን መሬት ከሟች የገዛውን ሰው ሁሉ ለማሳመን ከዚህ ቀደም በተደረጉ ስምምነቶች ማዕበል ላይ እንደጋለበ ተናግሯል፣ እሱ ግን አልነበረውም።

“ኪናሮ የሱቱን መሬት መጣስ ብቻ ሳይሆን ሌሎች ሶስተኛ ወገኖችም እንዲከተሉ አድርጓል። እዚህ ላይ የሚገርመው ነገር ከሌሎቹ ተከሳሾች ውስጥ አንዳቸውም ቤታቸውን በLR ቁጥር Njoro/Ngata Block2/2733 መግዛታቸውን አላረጋገጡም” ሲሉ ዳኛ ኞሮጌ ተናግረዋል።

11 ቱ ግን ወደ ይግባኝ ሰሚ ችሎት ተዛውረው ጉዳያቸው እስኪታይና ውሳኔ እስኪያገኝ ድረስ ከቤት ማስወጣት የሚከለክል ትእዛዝ አግኝተዋል።

የእስር ቤት መሬት

ከሞላ ጎደል በተመሳሳይ ሁኔታ የኢንቭironment and Lands Court ባለፈው ሳምንት በሰጠው ብይን በናኩሩ 17 የሃይ ሪጅ ነዋሪዎች የእስር ቤቶችን ኮሚሽነር የከሰሱትን ክስ ውድቅ አድርጎታል።

ዳኛ አንቶኒ ኦምብዋዮ እንዳሉት 17ቱ ነዋሪዎች ጉዳያቸውን አላረጋገጡም እና የያዙት መሬት በእስር ቤቱ መሬት ውስጥ ወድቋል።

በክሱ የተካተቱት 17ቱ የናኩሩ ጂኬ ማረሚያ ቤት የእስር ቤት ጠባቂዎች በተለያዩ ቦታዎች ገብተው የንግድ እና የመኖሪያ ሕንፃዎችን በ X ፊደል KPS ምልክት በማድረግ መሬቱ የናኩሩ ጂኬ ማረሚያ ቤት መሬት አካል ነው በማለት አመልክተዋል።

መሬቱ የማረሚያ ቤት አካል ሆኖ እንደማያውቅ ለፍርድ ቤቱ ገልፀው፣ መሬቱን የተገዙት በግዢ መሆኑንና ከሃያ ዓመታት በላይ በወረራ ላይ እንደሚገኙ ተናግረዋል።

ወደ መቶ ሚሊዮን ሺሊንግ የሚሸጋገሩ እድገቶች እንዳሉባቸው ተናግረዋል።

የኬንያ ማረሚያ ቤቶች ኮሚሽነር ጄኔራል ማመልከቻውን በመቃወም ነዋሪዎቹ መሬቱን የተቀበሉት በማጭበርበር ነው ብለዋል።

በኬንያ ማረሚያ ቤቶች አገልግሎት ቀያሽ የሆኑት ሜሪ ጋታካ መሬቱ የናኩሩ እስር ቤት ነው ብለዋል። መሬቱ በ1961 ዓ.ም በማስታወቂያ ቁጥር 361 በ1961 እንደ ሴራ ቁጥር LR 452/1/4፣ 628 ሄክታር ስፋት እንዳለው ገልጻለች።

ዳኛ ኦምብዋዮ የመሬት ኮሚሽነሩ ከመንግስት የራቀ እና በመንግስት መምሪያዎች እንደ እስር ቤቶች፣ ፖሊስ፣ የህዝብ ስራዎች እና ትምህርት ቤቶች የመጠበቅ ግዴታ አለበት ብለዋል።

ኦምብዋያ የመሬት ኮሚሽነር መሬቱን ለሀይማኖት፣ ለትምህርት ቤት ወይም ለሌሎች ዓላማዎች ካልሆነ በስተቀር የመነጠል ስልጣን የላቸውም ብለዋል። የመሬት ኮሚሽነሩ የማረሚያ ቤት ህንጻ ያለበትን መሬት ማግለል ከሥርዓት ውጪ ነው ብለዋል።

END